Dörtdivan Cönkleri Kitabının Önsözü

Bolu’nun Dörtdivan ilçesi, Anadolu’da Türk kültürünün en yoğun yaşandığı yerlerden birisidir. Biz bu tespitin neticesi olarak Dörtdivan’da ikamet ettiğimiz tarihten itibaren ilçenin kültürel açıdan oldukça zengin fakat ihmal edilmiş geçmişine eğilmeye ve buranın türlü zenginliklerini kayda geçirmeye başladık. Artık bundan sonra kültür açısından herhangi bir ihmalkarlığa mahal verilecek bir durum yoktu. Çünkü Dörtdivan’ın kültür zenginliği geçen zamanın yanında vefat eden her Dörtdivanlıyla beraber kayıplara karışıyordu.

Çalışmalarımızın ilk semeresi olarak Dörtdivan Kültür atlası (Ankara, 2021) yayınlandı. Akabinde Dörtdivan Manileri (Ankara, 2021) adlı kitabımız ortaya çıktı. Bolu Erenlerinden Ümmî Kemal (Ankara, 2021) kitabımız da aslında büyük ölçüde Dörtdivan’da yaptığımız çalışmaların ve araştırmaların bir sonucudur. Dolayısıyla bu üç kitap bize Dörtdivan’ın kültür zenginliğini anlatmak ve izah etmek üzere yol gösterici oldu.

Çalışmalarımız devam ederken Dörtdivan’da bir zamanlar cönk ve mecmuaların çokça bulunduğunu, bunlardan ilahilerin okunduğunu, özellikle genç kızların cönkleri ve mecmuaları muhafaza ettiklerini ve evlendikten sonra gelin gittikleri yere götürdüklerini öğrendik.

Ayrıca birkaç araştırmacının bu konudaki beyanları da bizim dikkatimizi Dörtdivan’daki cönklere çekmişti. Yaptığımız araştırmalarda maalesef bu zenginliğin yok olmaya yüz tuttuğunu fark ettik. Sadece Çavuşlar Camii İmam Hatibi İsmail Tezel hocamızın elindeki cönke ulaşabildik. İsmail Tezel hocamız bize cönkü ulaştırdığında biz de bu konu üzerinde çalışmaya başladık. Elinizdeki kitabın böyle bir hikayesi vardır.

Artık Dörtdivan cönkleri üzerine konuşup fikir yürütebiliyoruz. İnsanlara derdimizi anlatabiliyoruz. Bu zenginliğin yitip gitmesine engel olmak için elimizden geleni yapabiliyoruz. Çünkü kültür noktasında artık belli bir dikkati çekmeyi başardığımızı zannediyorum. İnşallah bunun semeresi olarak Dörtdivan’ın daha birçok zenginliği yanında cönklerinin de tespiti ve yayınlanması hız kazanır, bu kadim Oğuz yurdunun bu kültürel yönü de kayıtlara girmiş olur.

Biz bu çalışmayı iki bölüm hâlinde ve sözlük kısmı ve ekler olacak şekilde kaleme aldık. Birinci bölümde cönkler ve Dörtdivan Cönkleri üzerinde durulduktan sonra İsmail Tezel’in arşivinde yer alan cönkün muhtevasını ele aldık. Buradaki şiirlerin beyit ve dörtlük sayısını, nazım türünü, şairlerini ve muhtevasını tespit etmeye çalıştık. İkinci bölümde ise elimizdeki cönkün Osmanlı Türkçesinden aktarılmış hâlini bulacaksınız. Ayrıca kitabın sonunda bir sözlük kısmı ve cönkten örnek sayfalar yer almaktadır.

Biz burada cönkte herhangi bir numaralandırma sistemine gitmedik. Cönkün sahibi olan Doğancılar Köyü’nden Ferhat oğullarından İbrahim’in oğlu Şaban amcamız rahmetli, bu cönkü kendisi numaralandırmış bulunuyordu. Ne var ki bu cönkün ilk on bir sayfası eksiktir. Bu sebeple cönk on ikinci sayfadan başlamaktadır. Dolayısıyla cönkün ilk şiiri olan Gerede Depremi Destanı eksik kalmıştır.

Osmanlı Türkçesinden aktarma yaparken okuyamadığımız yerler (…) şeklinde gösterilmiştir. Cönk sahibinin cönke verdiği numaralar da yine parantez içinde gösterilmiştir. Cönkün sayfa numaraları 106’da sona ermektedir. Buradan sonra biz sayfa numarası verdiğimiz için bunlar da köşeli parantez [ ] şeklinde verilmiştir.

Cönk içerisinde iki varakta şiir bulunmamaktadır. Bunlardan birine sayfa numarası verilmişken diğerine verilmemiştir. Bizim metin içerisindeki bazı küçük tasarruflarımız da dipnotta verilmiştir.

Kitabın basılmasında teşviklerinden ötürü Dörtdivan Belediye Başkanımız Sayın Hamza Efe’ye ve Dr. Fahri Eyeci’ye çok teşekkür ederim.

Bu çalışmanın ortaya çıkmasına vesile olan ve elindeki cönkü bizimle paylaşan İsmail Tezel hocamıza da çok teşekkür ederim. O, elindeki cönkü güvenip bizimle paylaşmasaydı biz Dörtdivan’ın bu zenginliğini tespit edemeyebilirdik.

“Dörtdivan Cönkleri ve Bir Cönk Üzerine” kitabımızın kültürümüze mütevazı bir katkı olarak kabul edilmesini dilerim.

Dr. Yasin ŞEN
Aralık 2021
Dörtdivan