Yasin Şen: Köroğlu’nun Tarihi Hayatı-3

Bazı kaynaklarda onun Osmanlı yönetimine karşı çıktığı ve böyle ortaya çıktığı iddiaları bence zorlamadan ibarettir. Burada kastedilen yerel yönetimler, Köroğlu söz konusu olunca Bolu beyi olmalıdır. Köroğlu’nun Celali olması veya olmaması onun ilk önce şahsiyeti ve yöneticilerin bazı keyfî uygulamalarına itiraz olarak okunmalıdır.

Köroğlu’nun evlenip evlenmediğiyle ilgili elde tarihî bilgiler yoktur. Bu husustaki yorumlar ancak hikâyelerden çıkarılabilmektedir. Köroğlu’nun Bolu Beyi kolunda onun Hurizat, Perizat ve Telli Nigâr adlarında üç hanımından söz edilir. Hurizat, Bolu Bey’in kardeşidir. Çamlıbel’dendir. Perizat da “Demircioğlu Kolu”nda “Kürt kızı” diye geçer. Yine bu destanda “Telli Nigâr”dan Köroğlu’nun son hanımı diye söz edildiğine göre Köroğlu hikâyelerine göre o üç kere evlenmiştir. Fakat “Köroğlu’nun Oğlu Hasan Bey Kolu”nda Hurizat bu sefer “Kürt kızı” diye anılır. Perizat’ın da Türkmen kızı olduğu söylenir. Bu da hikâyelerin, Köroğlu’nun tarihî hayatı hakkında tam bir kaynak olamayışından neşet etmektedir ve buradaki bilgiler zaman zaman değişebilmektedir.

Ayrıca Köroğlu’nun oğlu Hasan Bey ve diğer oğlu Hüseyin Bey adlarına da birer kol bulunmaktadır. “Maraş Kolu”nda Dağıstanlı Hasan, babası Köroğlu ile mücadele eder. Köroğlu, ona çocuk diye acır. Savaşırlar ve Köroğlu, oğlu Dağıstanlı Hasan’ı alt eder ve onu celladına verir. Celladın elindeyken Hasan, şunları söyler:

Bu ferman Hakk’ın fermanı

Ben o merde yetemedim

Nedir bu derdin dermanı

Ben babama yetemedim

Gör neler geldi başıma

Tarih koyun baş taşıma

Hayıf oldu genç yaşıma

Muradıma yetemedim

Cellat yetişmez şanıma

Hayıflar tatlı canıma

Bey babamın düşmanına

Ben bir kılınç atamadım

Buyur cellat kes başımı

Dün gece gördüm düşümü

Fikret Tanrı’nın işini

Dağıstan’a gidemedim

Dağıstan’dan beri geldim

Yönüm Çamlıbel’e döndüm

Babam mert Köroğlu derdim

Ben o merde yetemedim

Anam hakkın helâl etmez

Hayali karşumdan gitmez

Gözüm görmez elim yetmez

Ağ ellerin öpemedim

Mezarımı kibar yapın

Beni şehitlere katın

Baş ucumda şerbet satın

Ecel camın içemedim

Adım Dağıstanlı Hasan

Dar ettiler başa cihan

Bir gün ara o pehlivan

Ben babama yetemedim[1]

Köroğlu, Dağıstanlı Hasan’ın kendi oğlu olduğunu anlayınca bir manzume söyler ve kendini köşkünden aşağı atar. Köroğlu’nun oğlu Hasan Bey’le ilgili Elâziz Rivayetleri’nde bir bölüm yer almaktadır. Yukarıdakine benzer bir şekilde Hasan Bey, babası Köroğlu’nun varlığını çok geç öğrenir. Yalnız burada onun annesi bir Türkmen kızı diye geçer. Neticede babasının kendisi için yıllar önce bıraktığı pazubendi ve kılıcı alıp atına atlayan Hasan Bey Çamlıbel’e gelir. Burada Köroğlu’nun koçaklarından ikisini öldürür. Köroğlu’yla güreşir ve onu yer. Tam onu öldüreceklerken Köroğlu, pazubendinden ve kılıçtan kendi oğlu olduğunu anlar ve Hasan Bey böylece onlara katılır.

Hasan Bey’in ve Hüseyin Bey’in anneleri Telli Nigar’dır. Telli Nigâr, “Köroğlu’nun Oğlu Hüseyin Bey” kolunda Dağıstanlı olarak geçer. Yine bu kolda Köroğlu’nun hanımları şu şiirle anlatılır:

Gökyüzünde öten turnam

Çamlıbeller yerinde mi?

Zilifleri buram buram

Perüzat’ın yerinde mi?

Şahin ile baz eyleyen

Ördeğile kaz eyleyen

Gel deyince naz eyleyen

Hurizat’ım yerinde mi?

Köroğlu’yum demem yalan

Ülkelere verdim talan

Naz etmeden gönlüm alan

Telli Nigâr yerinde mi?[2]