ADLİ SİCİL (SABIKA) KAYDI NEDİR? NASIL SİLİNİR?

Sabıka kaydı olarak bilinen adli sicil kaydı, vatandaşın devlet tarafından tutulan suç kaydı olarak tanımlanır. Adli sicil (Sabıka) kaydı nedir? Hangi bilgiler adli sicil kaydına işlenir? Adli sicil kaydı ne zaman ve nasıl silinir? Bu soruların cevaplarını detayları ile derledik.

Kesinleşmiş mahkeme kararına dayanarak kişiler hakkında ceza ve güvenlik tedbirlerine ilişkin bilgilerin kaydedildiği sisteme adli sicil denilmektedir. Adli sicil kaydı vatandaşın devlet nezdinde tutulan suç kaydı olarak tarif edilebilir. Adli sicil kaydına halk dilinde sabıka kaydı denilmektedir.

Kişinin işlediği herhangi bir suç nedeniyle hükmedilen ceza veya güvenlik tedbiri yaptırımının adli sicil kaydına işlenebilmesi için mahkeme kararının kesinleşmesi gerekir. Kesinleşmeyen mahkeme kararları adli sicil kaydında yer almaz. Kural olarak ceza veya güvenlik tedbiri yaptırımı içeren her mahkumiyet kararı adli sicil kaydına işlenir. Fakat mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı vermişse bu karar adli sicil kaydına işlenmez. HAGB kararı teknik olarak mahkumiyet olarak kabul edilmemektedir. Bu nedenle ayrı bir sisteme kaydedilmektedirler.

HANGİ BİLGİLER ADLİ SİCİL KAYDINA İŞLENİR?

Hapis cezasına mahkumiyet kararları adli sicil kaydına işlenir. Hapis cezası nedeniyle kişi cezaevine konulduktan belirli bir müddet sonra şartlı koşullu tahliye edilmiş ise bu kararlarda adli sicil kaydına işlenir. Koşullu tahliye etmede denetim süresinin uzatılmasına ve koşullu tahliye etme kararının geri alınmasına dair kararda adli sicil kaydına işlenir.

Kişi mahkum olduğu hapis cezasının infazını tamamlamışsa hapis cezasının infazının tamamlandığına dair bilgi de adli sicil kaydında yer alır. Hapis cezası ertelenmişse cezanın ertelendiğine dair bilgi ile birlikte kişinin tabi bulunduğu denetim süreside yer almalıdır. Ayrıca denetim süresinin yükümlülüklere uygun ve iyi halli olarak geçirilmesi halinde cezanın infaz edilmiş sayılacağı hususu da adli sicil kaydına işlenir. Eğer ertelenen hapis cezası denetim süresinin yükümlülüklerine uyulmadığı için ceza infaz kurumunda çektirilmesine karar verilmişse bu karar da adli sicil kaydına işlenir.

Adli para cezası mahkumiyet hükmü ile birlikte bilgilerde adli sicil kaydına işlenir. Adli para cezası ödenmişse ödenmek suretiyle infaz edildiği husus, adli para cezası ödenmemişse tazyik hapsi suretiyle kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu adli sicil kaydına işlenir.

Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırma mahkumiyet halinde buna dair karar adli sicil kaydında yer alır. Belirli hakları kullanmaktan yoksun bırakmaya dair istisnai bir hal veya mahkumiyet hükmü ile bağlantılı olarak verilen belirli bir hak ve yetkinin kullanılmasını veya belirli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınması ilişkin kararda adli sicil kaydına işlenir.

Türk vatandaşı hakkında yabancı mahkemeler verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkumiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklara ilişkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen kararlarda adli sicil kaydına işlenir.

Ceza mahkumiyetine bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme etkin pişmanlık dolayısıyla verilen kararlarda adli sicil kaydına işlenir.

Ceza zaman aşımının dolduğunun tespitine ilişkin karar adli sicil kaydına işlenir.

Genel veya özel affa ilişkin kanun özel affa ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararı da adli sicil kaydına işlenir.

Askeri Ceza Kanunu’na göre verilmiş mahkumiyet kararlarının ferri cezalar adli sicil kaydına işlenir.

HANGİ KARARLAR ADLİ SİCİL VE ARŞİV KAYDINDA YER ALMAZ ?

Disiplin suçlarına ve sırf askeri suçlara ilişkin mahkumiyet hükümleri adli sicil kaydında yer almaz. Disiplin veya tazyik hapis kapısına ilişkin kararlar adli sicil kaydında yer almaz. İdari para cezasına ilişkin kararlar da adli sicil kaydında yer almaz. Adli sicil kaydı ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin kararlar adli sicil kaydında yer almaz. Bunlar kendilerine mahsus bir bölüme kaydedilir.

Sabıka kaydı belgesi alındığında bu bilgiler görülmez. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak mahkeme, hakim, askeri hakim, Cumhuriyet Başsavcılığı veya Cumhuriyet Savcılığı tarafından istenmesi halinde adli sicil kaydına kaydedilir.

ADLİ SİCİL KAYDI NASIL SİLİNİR?

Adli Sicil Kanunu, adli sicil kaydının ne zaman ve nasıl silineceği hususlarını açıkça belirtmiştir. Adli sicil kaydı şu şekilde silinir; Eğer ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı tamamlanmışsa adli sicil kaydının infazının tamamlanmasıyla kendiliğinden silinmelidir. İnfazın tamamlanmasından anlaşılması gereken ceza, hapis cezası ise bir hakkın tahliye tarihi veya denetim süresinin son bulduğu tarihtir. Ceza adli para cezası ise adli para cezasının ödendiği tarih veya tazyik hapsine çevrilmişse cezaevinden çıkış tarihidir. Ceza mahkumiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık halinde adli sicil kaydı silinir. Ceza zaman aşımının dolması veya genel af veya kişinin ölümü halinde adli sicil kaydı silinir. Uygulamada adil sicil kaydının silinmesi ile ilgili mağduriyetler oluştuğundan hükümlünün hukuki durumunun bir ceza avukatı ile mütalaa edilmesi hak kaybını önleyecektir.

ARŞİV KAYDI NE ZAMAN SİLİNİR?

Adli sicil kaydı ile arşiv kaydı iki farklı kavramdır. Mahkumiyet hükümleri önce adli sicil kaydına alınır daha sonra belirli koşulların gerçekleşmesi halinde mahkumiyet hükmüne dair bilgiler silinerek arşiv kaydına alınır. Arşiv kaydı belirli koşulların gerçekleşmesi halinde silinebilir. Kural olarak hükümlüye ait adli sicil kaydı cezanın infaz edilmesinden sonra silinerek arşiv kaydına alınır. Hükümlüye ait arşiv kaydı ise beş yıl sonra silinir. Arşiv kaydına alınan mahkumiyet hükmü Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların ceza mahkumiyetine bağladığı hak yoksunluklarına neden olan bir mahkumiyet ise ceza infazından sonra hükümlünün başvurusu ile mahkeme tarafından memnu hakların iadesi verilmişse kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 15 yıl geçmesiyle arşiv kaydı silinir. Memnu hakların iadesi kararı alınmamış ise kaydın arşive alınması koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 30 yıl geçmesiyle arşiv kaydı silinir. Bu hüküm nedeniyle ceza mahkumiyetinin büyük bir kısmı 15 yıl veya 30 yıl süresince arşivde kalmaktadır. Hükümlünün ölmesi fiilin suç olmaktan çıkması gibi nedenlerle arşiv kaydı silinir.